95. Rocznica Bitwy pod Cycowem

9 sierpnia 2015 r.

„Ojców naszych ziemio święta,
Ziemio wielkich cnót i czynów,
Tyś na wskroś jest przesiąknięta,
Krwią ofiarną twoich synów”
/Władysław Bełza/

95 lat temu, w dniach 15 i 16 sierpnia 1920 roku, rozegrała się bitwa cycowska. Zmierzające w stronę Warszawy oddziały rosyjskie starły się z polskimi ułanami 7 Pułku. Zwycięska bitwa pod Cycowem była częścią wojny polsko – bolszewickiej. Choć prowadzona z dala od miejsc, gdzie decydowały się losy wojny, odegrała niepoślednią rolę, gdyż odcięła Rosjanom dowodzonym przez generała Dotola z Grupy Mozyrskiej drogę na Lublin.

Znaczenie strategiczne bitwy sprawiło, że w 1925 r. nazwa „CYCÓW” znalazła się na jednej z czterech płyt Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie, gdzie eksponowane były nazwy miejscowości, z którymi wiążą się ważne działania wojenne, mające doniosłe znaczenie dla wytyczania i utrwalania granic państwa. Nazwa i data „CYCÓW 16 VIII 1920” widnieje również na nowych tablicach odsłoniętych w 1991 r.

Tegoroczne obchody 95. rocznicy bitwy pod Cycowem odbyły się w dniu 9 sierpnia, a ich współorganizatorem był Zespół Szkół im. 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Cycowie.

Wśród uczestników uroczystości znalazło się wielu znamienitych gości, m.in. Pani Marta Tarabuła, wnuczka generała Zygmunta Piaseckiego, dowodzącego ułanami 7 Pułku w bitwie cycowskiej, a także porucznik Józef Adamczyk, kombatant 7 Pułku Ułanów, wieloletni przyjaciel naszej szkoły.

W obchodach uczestniczył również płk Karol Dymanowski, reprezentujący Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych w Warszawie i Szefa Sztabu gen. dyw. Ireneusza Bartniaka.

Szczególnie miło było nam gościć Oficerów związanych z zaprzyjaźnioną 25 Brygadą Kawalerii Powietrznej z Tomaszowa Mazowieckiego, a wśród nich:

- gen. dyw. rez. Jana Kemparę, byłego Dowódcę Brygady,

- ppłk. Tomasza Królikowskiego, Szefa Szkolenia Brygady,

- ppłk. Macieja Mazurkiewicza, byłego Dowódcę 7 bkpow, obecnie Szefa Szkolenia 6 Batalionu Powietrzno-Desantowego w Krakowie,

- ppłk. Radosława Cyniaka, obecnie Szefa Wydziału Operacyjnego Zarządu Wojsk Aeromobilnych i Zmotoryzowanych Inspektoratu Wojsk Lądowych DG RSZ,

- mjr. Mariusza Stańczaka, Zastępcę Dowódcy 7 bkpow.

Swoją obecnością zaszczycili nas również przedstawiciele wielu instytucji państwowych i samorządowych, m.in.:

- Posłowie na Sejm RP – p. Gabriela Masłowska, p. Lech Sprawka oraz p. Jan Łopata,

- Wicewojewoda Lubelski p. Marian Starownik,

- Starosta Łęczyński p. Roman Cholewa, zastępca Przewodniczącego Rady Powiatu Łęczyńskiego p. Zdzisław Niedźwiadek oraz Sekretarz Powiatu p. Kazimierz Radko,

- Zastępca Komendanta Powiatowego Policji w Łęcznej, kom. Jacek Deptuś,

- Zastępca Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w Łęcznej, mł. bryg. mgr inż. Marian Lato,

a także przedstawiciele duchowieństwa oraz licznych instytucji z terenu Gminy Cyców.

W godzinach przedpołudniowych przedstawiciele władz gminy oraz innych organizacji lokalnych złożyli kwiaty na cmentarzu wojennym z lat 1915-1920, oddając hołd ułanom poległym w bitwie cycowskiej.

Następnie w kościele parafialnym odprawiono mszę świętą z asystą kompanii honorowej 7 batalionu kawalerii powietrznej z Tomaszowa Mazowieckiego pod dowództwem kpt. Artura Świątka oraz pocztów sztandarowych Zespołu Szkół w Cycowie, środowisk kombatanckich i jednostek straży pożarnej. Oprawę muzyczna zapewniła Orkiestra Wojskowa z Dęblina.

Po mszy uczestnicy uroczystości przeszli w okolice pomnika upamiętniającego bój pod Cycowem, gdzie kpt. Artur Dędza odczytał Apel Pamięci przywołujący żołnierzy poległych za Polskę, również ułanów 7 Pułku, a żołnierze kompanii honorowej oddali salwę honorową. Przybyłe delegacje złożyły wieńce.

Kolejny etap obchodów rocznicowych odbył się na placu przy Urzędzie Gminy. Przybyłych gości powitali gospodarze uroczystości, Wójt Gminy Cyców Wiesław Pikuła oraz Dyrektor Zespołu Szkół w Cycowie Zbigniew Rutkowski.

Część artystyczna w wykonaniu młodzieży Zespołu Szkół pod kierunkiem p. Anny Kozak-Okońskiej oraz p. Anety Niespodziewańskiej, sprzyjała refleksji nad minionymi wydarzeniami, a także zwracała uwagę, że szkoła to nie tylko miejsce nauki, ale także wychowania w duchu poszanowania tradycji i tożsamości narodowej, a ta wspaniała rocznica jest okazją, by przypomnieć, że nasza miejscowość ma – wypisaną krwią ułańską – chlubną kartę z 16 sierpnia 1920 roku.

Znaczenie bitwy cycowskiej podkreślali również w swoich przemówieniach zaproszeni goście. Pan porucznik Józef Adamczyk przypomniał pokrótce przebieg bitwy i docenił starania społeczności Cycowa w pielęgnowaniu pamięci o świadkach tamtych wydarzeń i ich czynach.

Z kolei pani Marta Tarabuła podziękowała panu Dyrektorowi Zbigniewowi Rutkowskiemu za kultywowanie wśród uczniów pamięci o Jej dziadku – gen. Zygmuncie Piaseckim, bohaterskim dowódcy 7 Pułku Ułanów w bitwie pod Cycowem.

Kolejni mówcy również zwracali uwagę na szczególne zaangażowanie władz samorządowych i dyrekcji Zespołu Szkół w Cycowie w kształtowanie wśród społeczności lokalnej, a zwłaszcza młodych ludzi, poczucia tożsamości narodowej i regionalnej, pielęgnowanie pamięci o tych momentach w historii, które bezpośrednio wpłynęły na losy naszej gminy, dzięki czemu Cyców staje się historyczną wizytówką regionu.

***

Niesamowitą atrakcją dla zebranych był kolejny punkt programu, a mianowicie pokaz walki w wykonaniu szturmanów 7 batalionu kawalerii powietrznej z Tomaszowa Mazowieckiego, jak również pokaz statyczny sprzętu wojskowego, dzięki czemu wszyscy zainteresowani mieli okazję zapoznać się z wyposażeniem i uzbrojeniem współczesnego kawalerzysty.

Lubelska Grupa Konna w barwach 7 Pułku Ułanów Lubelskich we współpracy ze Stajnią „Lansada” z Wólki Cycowskiej przygotowali krótką inscenizację potyczki ułanów z bolszewikami. Pozwoliło to publiczności przenieść się na chwilę w odległe czasy i zobaczyć mały epizod wojny polsko-bolszewickiej.

Dużą niespodziankę sprawili członkowie Towarzystwa Pamięci 7 Pułku Ułanów Lubelskich z Mińska Mazowieckiego, którzy jako grupa rekonstrukcyjna zaprezentowali pokaz historyczny walki z wykorzystaniem działonu ppanc.

Niedzielne uroczystości były hołdem oddanym bohaterskim ułanom z 1920 r. Choć nie ma już świadków tamtych wydarzeń, to pamięć o ich czynach kultywują nie tylko ich rodziny, ale też mieszkańcy Cycowa, którzy do dnia dzisiejszego pamiętają o bitwie i ułanach 7 Pułku.

W tym roku program obchodów był niezwykle bogaty w różnorodne inicjatywy. Warto wspomnieć o imprezach towarzyszących, którym patronował Wójt Gminy Cyców, a mianowicie I Rajdzie Konnym Zadaniowym „Zostały tylko ślady podków” organizowanym przez Stajnię „Lansada” oraz I Rajdzie Pieszym „W rocznicę bitwy 1920 r. pod Cycowem”, którego współorganizatorem – obok Towarzystwa Miłośników Ziemi Cycowskiej – był Zespół Szkół w Cycowie. Obie imprezy przyciągnęły wielu zainteresowanych z różnych stron Polski.

Uroczystości rocznicowe dostarczyły uczestnikom wielu niezapomnianych, patriotycznych wrażeń, a piękna oprawa i ciekawy program z udziałem grup rekonstrukcyjnych oraz Kawalerzystów z Tomaszowa Mazowieckiego, przyczyniły się do propagowania wśród lokalnej społeczności nie tylko historii bitwy cycowskiej, ale także bogatego dorobku i tradycji Wojska Polskiego.

Tekst: Marta Gawlińska.
Zdjęcia: Mariusz Kimak, Paweł Enskajt.